Op Expeditie met Totomboti

de makers van het Surinaamse theatercollectief Totomboti, expeditievoorstelling, Oerol 2024

Van 26 tot en met 28 oktober ontving programmeur Marin de Boer bijzonder bezoek. Edje Doekoe en Toya Saakie, de oprichters van kunstenaarscollectief Totomboti uit Pikin Slee in Suriname, zetten voet op Terschelling.

Zij werden vergezeld door de in Nederland wonende Totomboti-leden, taalkundige Vinije Haabo en beeldend kunstenaar Marjet Zwaans. Voor Oerol Festival 2024 creëren ze, vanuit een doorlopend onderzoek, een geluidswerk dat ons kennis laat maken met de Saramakaanse tradities die Suriname en Nederland met elkaar verbinden.

Totomboti staat bekend om haar massieve houtsnijwerken die zijn geïnspireerd door de obia (een spirituele kracht volgens animistische geloofstradities) en andere natuurverschijnselen. Ze zetten daarmee de tradities voort van hun Afrikaanse voorouders, die aan de slavernij ontsnapten en zich vestigden in het afgelegen binnenland van Suriname. Het collectief, geworteld in de Rastafarian-beweging van de vroege jaren tachtig, pleit voor harmonie met de natuur, het Saramakaanse cultureel erfgoed en het gemeenschapsleven. Vanuit die gedachte hebben zij in 2009 het Saamaka Museum opgericht.

Marjet Zwaans is beeldend kunstenaar en organiseert haar praktijk rond de ideeën van Ecological Economics. Zij creëert ruimtelijke installaties, performances en bijeenkomsten. Ze werkt vaak in samenwerkingsverband en zoekt naar een manier waarop iedere medewerker vanuit diens eigen ervaring kan bijdragen, zonder samen te smelten: een praktijk van correspondentie. Zij woont en werkt in Amsterdam en Pikin Slee.

Vinije Haabo is geboren in Pikin Slee als afstammeling van de Saramakaners. Hij studeerde Internationale Ontwikkelingsstudies en Afrikaanse Taalkunde en woont sinds 2002 in Wageningen. Momenteel werkt hij aan de afronding van zijn levenswerk tot nu toe: Het Groot Woordenboek van de Saramakaanse taal.

Binnen Totomboti ligt de nadruk op artistieke raakvlakken vinden en wederzijdse voordelen halen uit de kennis van de voorouders uit Nederland en het binnenland van Suriname. Hierbij staan vormen en systemen uit de natuur centraal.

Samen werken ze nu aan het onderzoek Kanda Hanka (in het Nederlands Liederen Verankeren), waarbij de Saramakaanse cultuur tot leven komt in liederen. Deze liederen vertellen de mondelinge geschiedenis en bevatten verwijzingen naar de koloniale tijd, de scheepvaart en specifieke plaatsen. Voor Oerol Festival 2024 creëren ze een geluidswerk dat zowel in Nederland als Suriname wordt gepresenteerd. Het project belooft een interessante uitwisseling te zijn tussen twee verschillende maar sterk aan elkaar verbonden culturen.

Liederen Verankeren wordt behalve door een bijdrage van Oerol mede mogelijk gemaakt door het Herdenkingsjaar Slavernijverleden van het Mondriaan Fonds.